รถยนต์ไฟฟ้า “ระเบิดใต้บ้านคุณ” ??!! ??
ไปค้นดูสถิติย้อนหลังถึงอุบัติเหตุ “ไฟไหม้” รถยนต์ไฟฟ้า (BEV Battery Electric Vehicle)ทั้งประเภท Full Electric, Hybrid Electric, เสียบปลั๊ก(PHEV : Plug-in Hybrid Electric Vehicle ) ที่มีทั้งควันขโมง ลุกพรึบ จนถึงระเบิดเป็นจุล แล้วนึกเสียว เพราะมีทั้งประเภทจากอุบัติเหตุการชน ลุกพรึบคาสายชาร์จ จอดรอชาร์จ จนถึง “จุดติด” ขึ้นมาเองทั้งๆที่จอดทิ้งไว้เฉยๆ !! และกรณีดังกล่าวก็ดันมาเกิดกับแบตตระกูลนิยมขณะนี้ Li-ion เสียอีก เกิดขึ้นทั้งที่อเมริกา ยุโรป จีน และไทยแลนด์ ดังข้อมูลต่อไปนี้ \
- ที่อเมริกา TESLA Model X รถยนต์ไฟฟ้าเต็มตัว (BEV) ไฟลุกหลังเกิดการชน ซ้ำเมื่อทำการดับไฟเสร็จสิ้นในที่เกิดเหตุ กลับเกิดไฟได้ลุกขึ้นอีกสองครั้ง หลังจากนำมาจอดทิ้งไว้ 2 วัน และก็มี TESLA Model S รถยนต์ไฟฟ้าเต็มตัว(BEV)อีกคันที่เกิดไฟลุกหลังชน สามารถดับไฟได้อย่างรวดเร็วหลังเกิดเหตุเช่นกัน และไฟก็ได้ลุกขึ้นอีกเช่นกัน แต่ครั้งนี้ออกฤทธิ์เร็วกว่า คือพรึบอีกครั้งตอนอยู่บนรถลาก และแผลงฤทธิ์ลุกพรึบอีกครั้งหนึ่งในลานจอด ตบท้ายด้วย Model S อีกคัน แต่ครั้งนี้เก่งกว่าสองคันก่อนคือไฟลุกขึ้นเองขณะขับ ทั้งๆที่ไม่ได้มีการชนแต่อย่างใด เช่นกันสามารถดับไฟในที่เกิดเหตุ ต่างกันที่ไม่มีการลุกติดขึ้นอีกภายหลัง (แต่ตอนเขียนเรื่องอยู่นี้ไม่ทราบเหมือนกันว่าป่านนี้ยังจอดสงบดีหรือไม่)
- ที่ยุโรป JAGUAR i-Pace รถยนต์ไฟฟ้าเต็มตัว (BEV) ไฟลุกพรึบขณะจอด เกิดไฟไหม้ที่ด้านหน้ารถ แต่ไม่มีความเกี่ยวข้องใดกับแพ็คของแบตเตอรี่ อันนี้ถ้าเป็นเมืองไทยเจ้าหน้าที่ลงความเห็นว่า “ไฟฟ้าลัดวงจร” ตามมาด้วย BMW i3 Rex ที่เป็นรถเสียบปลั๊ก (PHEV) จอดอยู่เฉยๆก็ไฟลุกพรึบ เจ้าหน้าที่สเปนบอกว่า “เกิดการปะทุขึ้นเอง” หรือ Self-ignited” ซึ่งเดี๋ยวจะอธิบายว่ามันคืออะไร เกิดขึ้นได้อย่างไร ตามมาด้วยขาประจำ TESLA อีกคันที่สวิสเซอร์แลนด์ ไฟลุกหลังชนแบริเอ่อร์ พลิกคว่ำเกิดระเบิด ไฟลุกขึ้น อันนี้ถือว่าไม่แปลกเพราะไม่ว่าจะเป็นรถ “เชี่ยไร” เค้าก็เกิดกันให้เห็น !!
- ที่จีน TESLA ไฟลุกพรึบขณะจอด เกิดการปะทุขึ้นเองเจ้าหน้าที่จีนกล่าว และก็มีรถไม่บอกยี่ห้อที่เป็นรถยนต์ไฟฟ้าเต็มตัว(BEV)อีกคัน ที่ไฟลุกพรึบตอนชาร์จ มีของ YIEMA รถยนต์ไฟฟ้าเต็มตัว (BEV) เชื้อชาติจีน สัญชาติไม่ทราบเหมือนกัน ไฟลุกพรึบตอนชาร์จ ตามด้วยรถจีน JIANGLING รถยนต์ไฟฟ้าเต็มตัวอีกคันที่เกิดไฟลุกพรึบตอนชาร์จเหมือนคันตะกี้ !! เร็วๆนี้เห็นว่ามี ZHONG TAI รถยนต์จีนไฟฟ้าเต็มตัว ที่ไฟลุกขึ้นเองขณะขับ โดยไม่ได้มีอุบัติเหตุใดๆเป็นสาเหตุ ตบท้ายว่ามีทำนองนี้อีก 3 คันที่เป็นรถจีนไม่ระบุยี่ห้อ ที่ไฟลุกพรึบตอนชาร์จ และลุกขึ้นเองขณะขับ
- ไทยแลนด์ PORSCHE Panamera รถเสียบปลั๊ก (PHEV ไฟลุกพรึบตอนชาร์จ เสียบสายชาร์จเข้าที่ปลั๊กในห้องนั่งเล่นไม่มีระบบความปลอดภัย ไฟได้ลุกไปถึงตัวบ้าน เหตุเกิดเมื่อสองปีก่อน คงจำกันได้ (กรณีนี้มีการสืบหาสาเหตุแล้ว เกิดจากผู้ใช้เองที่ไม่ได้ปรับยวงการชาร์จ ตั้งแต่ขนาด ชนิดของสาย เต้าชาร์จ ให้เป็นไปตามข้อกำหนดของทาง PORSCHE)
(ข้อมูลจาก Article in Fire Technology , January 2020 : A Review of Battery Fires in Electric Vehicles, www.researchgate.net)
จำแนกข้อมูลข้างบนออกมาได้ความว่าสาเหตุของไฟไหม้นั้นมาทั้งจากอุบัติเหตุการชน จากความร้อนในการใช้งาน การระเบิดเมื่อเกิดการชน ที่ฮาไม่ออกคือมันสามารถเกิดได้ทั้งขณะจอดชาร์จ จอดไว้เฉยๆ จนบางคนอยู่บ้านเดี่ยวหรูเกิดอาการนอนผวา หลอนจิต กังวลว่าจะมี “EV Bomb” มาจอดอยู่ใต้ห้องนอนในบ้านกูหรือเปล่าวะ ??
ที่พลอยซวยเสียชื่อไปกับเขาด้วยเห็นจะเป็น Li-ion battery เพราะยุคนี้เราผ่านพวกแบตตะกั่ว Lead–acid นิเกิ้ลต่างๆ ลิเธี่ยมต่างๆ จนต่อยอดสู่ลิเธี่ยมไอออนใช้กันแพร่หลายแล้ว ซึ่งแม้จะพัฒนาไปอย่างรวดเร็ว แต่ก็ยังมีกรณีไฟไหม้เกิดอยู่ ทั้งจากอุบัติเหตุเกิดการชน จากการชาร์จ ระบบการทำงานบกพร่อง ซึ่งมักจะมีลำดับดีกรีจากปล่อยควันโขมง จุดปะทุ เปลวไฟโชน สุดท้ายจบที่การระเบิดซึ่งเป็นเคสร้ายแรงสุด
รวบรวมสาเหตุของการเกิดไฟลุกในรถที่ใช้แบต Li–ion
1. แบตเตอรี่มีอุณหภูมิสูงเกินระดับปกติ (Thermal impact/Thermal Runaway) จนชำรุดเสียหาย เกิดการจุดระเบิด ลุกไหม้ขึ้นด้วยตัวมันเอง (Self–ignition/ spontaneous/auto ignition) ที่เกิดได้ทั้งตอนใช้งาน ตอนชาร์จ หรือกระทั่งตอนจอด
2. แรงบีบกด กระแทก กระเทือน (Mechanical Impact) จากอุบัติเหตุ ชนที่ความเร็วสูง
3. การใช้งานหนักทางไฟฟ้า (Electrical Abuse) การเร่งชาร์จ ชาร์จด่วน ชาร์จติดล้อ และการใช้พลังงานไฟอย่างรวดเร็วเมื่อต้องการพลังจากแบตจำนวนมากในเวลารวดเร็ว ความร้อนอุณหภูมิสูงเกินขีด จนเกิดปฏิกริยาเคมีขึ้นในสารประกอบในตัวแบต เกิดไฟฟ้าแรงดันสูงลัดวงจร เกิดการลุกไหม้ขึ้น
การเค้นประสิทธิภาพจากแบตเกี่ยวข้องหรือไม่ แบต Li–ion เกี่ยวข้องหรือไม่ ??
การที่เราต้องการการสมรรถนะจากมอเตอร์ที่มากขึ้น นำแบตเตอรี่เซลล์มารวมกันต่อแบบขนาน/อนุกรม/ผสม แล้วแต่ค่าที่ต้องการ มาป้อนพลังไฟให้มัน ต้องการกำลังไฟ พลังไฟฟ้ามากขึ้น มีการนำมารวมกันเป็นแพ็คใส่ไว้ในกล่องซุกอยู่ใต้เบาะ ซ่อนอยู่ท้ายรถนั่น พอเราพัฒนามาเป็น Li–ion ที่จุ/จ่ายพลังงานได้มากขึ้นๆความเสี่ยงเรื่องนี้ก็มากตาม รวมทั้งจำนวนรอบการชาร์จ/การใช้เพิ่มมากขึ้น ครั้นพอเกิดเกิดไฟลุก ระเบิด แล้วเล็งเป้าไปที่แบต Li–ion !!
ตรงนี้น่าส่งให้ศาลรัฐ “ทำนูน” ตีความว่าเกิดเฉพาะกับ Li-ion เท่านั้นหรือ เป็นธรรมกับพวกมันหรือไม่ ?? เพราะ BEV สมัยนึ้ถูกใช้งานค่อนหนักกว่าเดิม มีการรีดกำลัง/พลังจากมันมากขึ้นหลายเท่าจากต้นยุค 2000’s มีอุณหภูมิสูง มีการกระทบทางไฟฟ้าจากการใช้/การชาร์จ การเร่ง/การถอน มากครั้งในสภาพจราจร มีการอัดกระแทกจากภายนอก ซึ่งอาจทำให้เกิดการแตก เกิดการสปาร์ค เกิดควันไฟ ลุกเป็นไฟ ระเบิดแล้ว การถูกนำมารวมกันหลายๆเซลล์ มีความหนาแน่นของพลังงานสูงก็ถูกมองว่าเป็นอีกสาเหตุหนึ่ง ซึ่งผู้ผลิต Li-ion Battery ต่างก็ทราบและทำการออกแบบ ป้องกันมาถ้วนหน้า มีการออกแบบเพื่อป้องกัน/ลดความเสี่ยงในการเกิดไฟสปาร์ค จุดตัวเอง จากการใช้งานในอุณหภูมืที่สูงเกินขีด (Thermal impact) ลุกไหม้จากการอัดกระแทก ผู้ผลิตรถที่นำมันไปใช้ก็มีการออกแบบรถโดยคำนึงตำแหน่งการติดตั้งแบต เสริมความแข็งแรงของโครงสร้าง เพื่อป้องกัน/ลดแรงบีบ กระแทกให้เหลือน้อยที่สุด
กอปรกับยุคนี้มีรถยนต์ไฟฟ้าออกวิ่งมากขึ้น และเป็นยุคที่เทคโนโลยีของแบต Li–ion เลยพุ่งโทษไปยังมันแบบช่วยไม่ได้ เพราะหลายกรณี เป็นเรื่องที่เกิดจากการใช้ วิธีใช้/ชาร์จ อุปกรณ์ทั้งยวงการชาร์จ ซึ่งต้องทำอย่างถูกวิธี อย่ามามั่วเอาเองว่า “แบบนี้ก็ได้มั้ง หรือ กูว่าแม่…ม ก็น่าจะเหมือนกันมั้ง” คิดว่ามันน่าจะคล้ายคลึงกับตอนรีชาร์จถ่าน 1.5 โวลท์ให้ดิลโด้แฟนคุณ คล้ายกับตอนต่อสายชาร์จให้แบต 12 โวลท์ตอนรถคุณไฟหมดหม้อ หรือเสียบหัว/สาย สลับกันไปมาตอนชาร์จมือถือ เพราะหลายกรณีที่เกิดกับแบตที่มันเริ่มไฮเทคขึ้นนั้น มันเกิดจากผู้นำมาใช้เอง รวมทั้งการเกิดกับ PORSCHE Panamera ที่ได้กล่าวถึงนั่นด้วย ซึ่งทางเราจะนำมาเสนอเป็นระยะต่อไป ระหว่างนี้จะเสียวขึ้นหรือเลิกเสียว อันนี้แล้วแต่คุณนะคร๊าบ ….
